Kritische blik
Racisme in de mode-industrie: de (on)bewuste blinde vlekken

Racisme in de mode-industrie: de (on)bewuste blinde vlekken

Heb je de opmerking “ik zie geen kleur” wel eens gehoord? Of maak je hem zelf wel eens? Grote kans dat hij uit de mond komt van iemand die zelf volop kansen en mogelijkheden heeft. Voor die persoon voelt het alsof iedereen gelijk is. Het is een privilege om dit te voelen en niet bij ongelijkheid in de wereld stil te hoeven te staan. Veel mensen sluiten hun ogen ervoor. Maar dat betekent niet dat het er niet is. Hoe verhoudt dit zich tot de mode-industrie? En vooral: hoe kunnen we racisme in de mode-industrie uitbannen?

 

Racisme in de mode-industrie, hoe zit dat?

 

Onderwerpen als duurzaamheid, klimaatproblemen en racisme worden steeds meer door het grote publiek erkend, maar nog niet altijd als geheel bekeken. Wat hebben ze met elkaar te maken? De impact van de kledingindustrie op het milieu en de mensen die er werken, lijkt steeds duidelijker voor de consument. Uit verschillenden recente onderzoeken blijkt dat vooral jongeren (generatie X en Y) waarde hechten aan de duurzaamheid van kleding. Daarbinnen worden vaak thema’s als circulariteit, veganisme, bio-katoen en waterbesparing besproken. Ook worden deze onderwerpen het meest uitgelicht in greenwashingcampagnes. Greenwashing is de marketingtruc die bedrijven toepassen om zich duurzamer voor te doen dan ze zijn, door er vaak één onderwerp binnen duurzaamheid uit te pikken en enorm te vergroten. De échte duurzame modemerken maken het completer; ze besteden ook aandacht aan het welzijn van de mensen die onze kleding maken, zoals een eerlijk loon en veilige en schone arbeid.

 

(Foto: Sienna Takabe in FABRIC FOR THE MIND, door Florine Nijntjes, Ninfa Handmade)

 

Representatie en inclusie: de pilaren van duurzaamheid

 

In 2019 startte ik mijn slow fashion online boutique IKIGAI LABELS. Hier verkoop ik ruim 30 duurzame kledingmerken van designers van over de hele wereld. Elke keer als ik een merk benaderde voor een samenwerking of als ik een verzoek kreeg van een merk om bij mij te verkopen, kreeg ik te maken met de gedachte: “wat valt er allemaal onder duurzame kleding?”. Ik kreeg steeds meer het gevoel dat er iets belangrijks over het hoofd werd gezien: de sociale duurzaamheid. Ik miste de holistische benadering, waar diverse representatie en inclusie duidelijk de pilaren zijn van duurzaamheid. Voor mij bestaat er namelijk geen duurzaamheid zonder inclusie. Daarom ga ik binnenkort mijn merken en kledingitems ook categoriseren in:

 

✓ Supporting independent designers
Het (financieel) steunen van kleine onafhankelijke ondernemers, omdat zij vaak al duurzamer met hun productie en materialen (etc.) omgaan.

✓ Women owned
Het (financieel) steunen van vrouwelijke ondernemers, zodat we uiteindelijk gelijke kansen krijgen op het gebied van ondernemen en geld verdienen.

✓ BIPOC owned
Het (financieel) steunen van BIPOC (= Black Indigenous People of Color) ondernemers, zodat we uiteindelijk gelijke kansen krijgen op het gebied van ondernemen en geld verdienen.

✓ BLM advocate
Het actief steunen van en uitspreken voor Black Lives Matter.

✓ Inclusive representation minded
Een variatie aan modellen laten zien, zodat iedereen wordt gerepresenteerd. Dus stoppen met enkel voor modellen gaan die wit, valide en dun zijn.

✓ Inclusive sizing minded
Kleding verder laten gaan dan S-L. Met mijn bedrijf IKIGAI LABELS ervaar ik dat nog als een uitdaging en ben ik opzoek naar merken die dat aanbieden! Een variant hierop is het aanbieden van made-to-measure, waarbij je jouw afmeting doorgeeft en kleding voor je op maat wordt gemaakt.

 

Zijn deze categorieën iets wat bij je opkomt als je denkt aan duurzaamheid?

 

Werkelijke duurzaamheid bestaat niet zonder inclusieve sociale duurzaamheid

 

We mogen iets pas echt duurzaam noemen als het in onze behoefte voorziet, zonder middelen en mogelijkheden van toekomstige generaties in gevaar te brengen. Duurzaamheid gaat over een wereld in balans. En om dat te bereiken, moeten we niet alleen naar generaties na ons kijken, maar juist ook naar de huidige samenleving in z’n geheel: de inclusieve en sociale duurzaamheid. Het gaat over een rechtvaardige economische groei die iedereen ten goede komt en kansen biedt om gelukkig te zijn. Hier hoort het bevorderen van interactie, verbinding, diverse representatie en inclusie ook bij. Zo brengt duurzaamheid een diverse culturele samenleving die zich samenhangend en collectief gedraagt.

 

 

(foto: Aditi Mayer, door Simrah Farrukh)

Fast fashion is gebaseerd op een koloniale handelswijze

 

Laten we dit terugkoppelen naar de mode-industrie. Is die momenteel divers, rechtvaardig, verbindend, samenhangend en collectief genoeg om ‘duurzaam’ genoemd te mogen worden? Als we naar fast fashion kijken, is het antwoord duidelijk “nee”. De huidige fast fashion industrie dient de mensen in het Westen met uitbuiting en uitputting van mensen,  hun land en grondstoffen uit onder andere het Zuiden en Oosten. Dit systeem is gebaseerd op ons eeuwenoude racistische koloniale handelswijze. Ik denk dat we verbaasd zouden zijn als we een kledingstuk vinden met een etiket erin dat zegt ´gemaakt in Nederland´. We laten onze kleding grotendeels en heel bewust produceren in minder welvarende landen door kwetsbare groepen vanwege economisch gewin. Goedkope productie van onze kleding ten koste van de andermans leven, cultuur en grondstoffen. Dat is het koloniale systeem van 2021.

 

´Climate (in)justice is racial (in)justice´

 

Het gevolg: de al meest kwetsbare bevolkingsgroepen gaan hier aan kapot, samen met hun land. Wij in Europa zijn samen met Noord Amerika grotendeels aansprakelijk voor de wereldwijde milieuproblemen, waarvan de bruine en zwarte mensen het hardst getroffen worden. Dit zijn niet alleen de kledingmakers in Azië en Afrika waar meestal aan wordt gedacht bij dit onrecht, maar dit gebeurt wereldwijd. Zo wordt bijvoorbeeld chemisch afval van Noord Amerika ´zorgvuldig´ geografisch uitgekozen en verwerkt op plekken waar de meest kwetsbare bruine en zwarte mensen wonen. Het gevolg? Zij kampen het meest met luchtvervuiling. De mensen die hier economisch beter van worden zijn voornamelijk witte mensen met hogere inkomens die ver van die vervuilde lucht vandaan wonen. Hier komt de steeds vaker gebruikte term ´Climate (in)justice is racial (in)justice´ vandaan. In mijn volgende artikel ga ik hier uitgebreider op in aan de hand van de boeren die protesteren in India en de lage inkomens die extra zijn geraakt door de winterstormen.

Op deze manier houdt de mode-industrie ´white supremacy´ nog altijd in stand, overal ter wereld. Systematisch racisme in de mode-industrie zit dus verweven in fast fashion. En dat is alle behalve divers, rechtvaardig, verbindend, samenhangend en collectief.

 

(foto: Tach)

 

Hoopvol dankzij duurzame merken

 

Maar er is hoop! Gelukkig zijn er steeds meer opkomende, kleinere merken die ook aan sociale en inclusieve duurzaamheid willen werken. Zij werken vaak lokaal en met kleine collecties, waardoor de manier van handel drijven vaak al sociaal duurzamer is. Met deze merken werk ik het liefst. Ik heb mezelf als doel gesteld om binnenkort de optie te bieden om te filteren op sociaal-duurzame aspecten, zodat je in één oogopslag ziet zien aan welke punten van sociale duurzaamheid het wel en niet doet.

Een paar mooie voorbeelden:

 

Novel Swim – Een kleurrijk zwemkledingmerk uit New York, in 2015 opgericht door de Joods Caribische Laura Paulino Rosenbaum. Alle items worden in New York ontworpen en lokaal verantwoord geproduceerd, inclusief de prints. De nieuwe collectie gaat t/m 3xL. Deze kleine onderneming is ´BIPOC owned´ en kiest er bewust voor om de lokale gemeenschap te steunen.

 

Tach Clothing en MANDINGA – Beide Uruguayaanse kledingmerken. Dit land heeft een rijke artistieke en duurzaam-ambachtelijke geschiedenis vanuit de oorspronkelijke bewoners (o.a. breien en borduren). De kledingindustrie in Uruguay heeft het zwaar; in Nederland en Europa wordt Uruguay, en eigenlijk heel Latijns Amerika, buiten beschouwing gelaten als het gaat om duurzame mode. Zonde dus!

 

Asime – Dit merk bestaat uit een nauwe samenwerking tussen de UK en Ghana. ´Socially Responsible. Small Scale Production. Female Empowerment´ is waar Asime voor staat. Alle kleding wordt gemaakt in Ghana door Aunties Fashion Home, een familiebedrijf dat onafhankelijk werkt. 20% van de jaarlijkse winst gaat naar een non-profitorganisatie in Ghana.

 

 

(foto: MANDINGA, Novel Swim)

 

Ongevoelige creatieve besluitvorming

 

Toch kunnen ook bedrijven in de duurzame mode-industrie vaak nog veel meer verbinden; ook hier mist diversiteit nog te vaak in de toplaag van bedrijven, waardoor er creatieve besluiten worden genomen die niet representatief en inclusief zijn; of zelfs discrimineren. Wanneer een merk duurzaam is in materiaalgebruik, maar niet het voortouw neemt om ongelijkheid weg te nemen in ons eigen land, werkt het niet actief aan die eerder genoemde rechtvaardige economische groei die iedereen ten goede komt.

 

Als inclusie als een trend wordt gezien en – bewust of onbewust – oppervlakkig wordt ingezet is dat des te pijnlijker voor de desbetreffende groepen. Meer representatie qua modellen in magazines en op Instagram is een positief verschijnsel, maar als het bij deze ´voorkant´ blijft,neemt het nog steeds niet de ongelijke kansen en mogelijkheden weg. Denk aan bruine modellen laten zien in je nieuwe collectie, en het daarbij houden. Dan wordt het bruine model een soort trofee van ´kijk we zijn ook inclusief bezig´, terwijl de inhoud van artikelen duidelijk laat zien dat het managementteam uit een heel homogene groep mensen bestaat. Diversiteit is nodig op alle bedrijfsniveaus en het is de weg naar meer gelijkwaardigheid.

 

Ongelijke ladders voor gelijke kansen

 

Michantely de Jong, actief bij politieke partij Bij1, deelde onlangs een verhaal over een appelboom en mensen die de appels wilden hebben. Er waren genoeg appels voor iedereen, maar sommige mensen konden veel beter bij de appels dan anderen. De één had een hele hoge ladder nodig, terwijl de ander er zonder ladder bij kon. Ook al zijn de appels er in overvloed, het plukken is niet voor iedereen even toegankelijk. Zo zijn ook de kansen in Nederland, en ook in de Nederlandse mode-industrie, niet gelijk voor iedereen. Iedereen heeft tenslotte een ander pakket aan mogelijkheden en/of beperkingen.

 

Omdat er dus nog geen volledige gelijkheid is, zijn categorieën als Women owned, BIPOC women owned, BLM advocate en Inclusive representation nodig. Ze bieden een extra hoge ladder aan wie het nodig heeftDie ladder staat symbool voor extra steun en bescherming voor het halen van een sociaal duurzame balans. Dit wordt nog niet genoeg besproken in het brede publiek van de Nederlandse duurzame gemeenschap.

 

 

(foto: Cathelijne Blok in FABRIC FOR THE MIND door Florine Nijntjes)

 

Racisme in de mode-industrie stoppen – waar begin je?

 

Het stoppen van racisme in de mode-industrie begint bij veel meer samenwerken als bedrijven en consumenten. 

 

1. Stop met het meedoen aan de op kolonialisme gebaseerde handelswijze van de mode-industrie. 
Stop zoveel mogelijk met het kopen van fast fashion, zodat je niet langer bijdraagt aan de  koloniale handelswijze van de mode-industrie. Kies ervoor om minder kleding te kopen, tweedehands te kopen, te ruilen en – indien financieel mogelijk – bij duurzame modemerken te kopen.

 

2. Steun duurzame kledingmerken die bijdragen aan sociale duurzaamheid.
Wil je bij een duurzaam merk kopen? Besef dat duurzaamheid niet alleen over milieubewustzijn gaat. Stel jezelf de vraag: hoe werkt dit merk aan een gelijkwaardige samenleving? De impact voor een gelijkwaardige samenleving is wellicht groter als je kleding koopt van een kleine BIPOC ondernemer of designer dan wanneer je koopt van een multinational waarvan slechts 5% van de collectie uit gerecycled materiaal bestaat. Staat dit er niet duidelijk bij? Vraag ernaar! Ook bij geen of een vaag antwoord, weet je eigenlijk al genoeg.

 

3. Ga ook duurzaam om met initiatieven als Black Lives Matter; het is geen trend.
Spreek je uit voor Black Lives Matter en andere initiatieven die racisme in de mode-industrie tegengaan. En doe dit op een duurzame manier. Zie het nooit als een mediatrend. Anti-racismebeleid is pas niet meer nodig als er daadwerkelijk gelijke kansen en mogelijkheden bestaan wereldwijd.

 

4. Zoek in samenwerkingen dezelfde normen en waarden op. Spreek je uit als dit niet zo is.
Werksamen met partners die op dit gebied dezelfde normen en waarden hanteren. En ga het dialoog aan met partners die dit nog niet doen. Schroom niet. Wellicht kan je op deze manier verandering doorvoeren. En dit geldt natuurlijk net zo goed voor je vriendenkring en verjaardagen, spreek je uit 😉

 

 

(foto: Sioejeng Tsao in FABRIC FOR THE MIND door Florine Nijntjes, Aditi Mayer door Simrah Farrukh)

 

 

5. Doe kennis op anders dan van je school en in de standaard media.
Racisme in de mode-industrie gaat niet alleen over bewust discrimineren, maar ook om de minder bewuste fouten die worden gemaakt. omdat mensen het niet nodig vinden om bepaalde kennis op te doen. Je hier niet in te hoeven verdiepen heet ´wit privilege´. Op deze manier blijven witte homogene groepen praten en denken met een achterstand aan kennis van buiten hun groep,  wat leidt tot foutieve verwoording en ongevoelige uitspraken.

 

Volg uit Nederland:
@seeyousioe (linksboven)
@marketingvrouw

Volg uit de rest van de wereld:
@ajabarber
@aditimayer (rechtsboven)

 

6. Inclusief aanbod
Kledingmerken moeten een inclusief aanbod aanbieden. Dat betekent: gevarieerde prijscategorieën (altijd vanaf een eerlijk basis) en maten voor elk lichaamstype. Ook bij IKIGAI LABELS werk ik hier aan. Het is nog moeilijk om merken te vinden die qua stijl en sociale duurzaamheid bij mijn aanbod past én tot maten biedt tot bijvoorbeeld 3XL. Ik hoop dat dit steeds meer komt.

 

7. Wees je bewust van je woorden en sta open voor reactie.
Ik lees regelmatig “we kunnen ook niks meer zeggen!” op Instagram. Dat verbaast met altijd een beetje. Want natuurlijk heb je de vrijheid om iets te zeggen. En iedereen mag fouten maken. Maar de ander heeft ook de vrijheid om daarop te reageren en om voor zichzelf en de gemeenschap op te komen. Dat mag op een emotionele en heftige manier. Ik denk dat mensen eigenlijk bedoelen: “Ik wil alles zeggen vanuit mijn eigen positie in de maatschappij en wil daarover geen discussie of tegenspraak”. Yeah right, dat gaat natuurlijk nooit gebeuren 🙂

 

Kortom, door fast fashion te blijven kopen, houd je klimaatverandering en systematisch racisme in de mode-industrie in stand. Als het financieel mogelijk is, is van duurzame merken een heel mooi begin. Koop ook bewust: tweedehands en niet teveel of ruil, maar ook kopen bij een kleine ondernemer, of van een vrouw van kleur helpt mee aan een meer gelijkwaardige wereld. En spreek je uit tegen racisme. Steun en bescherm de groepen die het het meest nodig hebben, sluit je er bij aan, overal in de wereld, dus ook die bij jou in de buurt.

 

Meer weten? Luister naar wat internationale inspirators hierover zeggen, met name over representatie, in de video series FABRIC FOR THE MIND op de IGTV van @ikigailabels, i.s.m. Mumster Movement.

 

Check hier de video van:
Sara Emamii
Aditi Mayer
Sioejeng Tsao

En de introductie van mijzelf Helene Oudman

 

 

(foto: Helene Oudman in FABRIC FOR THE MIND door Florine Nijntjes)

 

Over Helene Oudman, oprichter van IKIGAI LABELS

 

Ik als witte vrouw schrijven over racisme in de mode-industrie? Is dat wel een goed idee? Waarom laat ik deze ruimte niet open voor iemand die zelf in een gemarginaliseerde groep zit? Dit is een vraag die door mijn hoofd gaat. En toch wil ik natuurlijk deze kans grijpen als ik zie dat Sara zoekt naar bloggers die over racisme en mode willen schrijven. Ik besluit ervoor te gaan, omdat ik vind dat er in Nederland nog te weinig over sociale duurzaamheid en racisme in verband met mode wordt geschreven. Dus hoe meer, hoe beter, is mijn gedachte. Daarbij is het tegengaan van racisme natuurlijk juist een taak voor de witte mensen. Ik hoop dat er naast mij met andere mensen/bloggers wordt samengewerkt die weer een andere invalshoek en andere achtergrond zullen hebben. En ik wil in mijn blogs zoveel mogelijk laten zien wie mijn inspirators zijn en waar ik mijn kennis uit haal. Ik hoop dat het hiermee een win-win-win-win wordt. Dit is mijn eerste blog voor Sara in een reeks van 4. Veel plezier met lezen!

 

 

______

De beste sustainable fashion inspiratie in je inbox?

Schrijf je in voor de gratis WSS newsletter en ontvang elke twee weken het laatste nieuws uit de duurzame modewereld, inspirerende merken, kritische blikken op de kledingindustrie, brand guides, kortingscodes en ander moois. Gewoon lekker makkelijk in je mailbox 🙂